ODDZIAŁ III OPERACYJNY

[Bruno Petrowicz Catalan]

Zasady Walki Zbrojnej

Zbrojnym działaniem wojennym rządzą obiektywne prawa, które wraz z rozwojem nauki o wojnie przybrały formę reguł i zasad postępowania. Zasady sztuki wojennej to historycznie ukształtowane reguły przygotowania i prowadzenia zbrojnych działań wojennych, stanowiące podstawę działalności dowództw i wojsk w skali taktycznej, operacyjnej i strategicznej. W zależności od skali działań można mówić o taktycznych, operacyjnych lub strategicznych aspektach zasad sztuki wojennej, W każdym jednak wypadku ich stosowanie jest warunkiem uzyskania, utrzymania i wykorzystania przewagi ilościowej i jakościowej nad przeciwnikiem, aby z jak najmniejszymi stratami osiągnąć cel walki, operacji i wojny w możliwie najkrótszym czasie. Mogą one jednak wzajemnie się wykluczać i nie należy stosować ich wszystkich jednocześnie. Pierwsze zasady walki rodziły się w wyniku obserwacji i prób naśladowania tego, co raz przyniosło zwycięstwo. Na przestrzeni dziejów ludzkości zasady walki zmieniały się, doskonaliły, stawały się uogólnieniem doświadczeń wojennych.

Uważa się, że jedynym z pierwszych autorów, który formułował zasady sztuki wojennej był grecki dowódca i teoretyk Ksenofont (430 - 355 r.p.n.e). W VI wieku cesarz bizantyjski Maurycjusz opracował traktat pt. "Strategikon", w którym opisuje zasady: zaskoczenia, manewru i inicjatywy.

Ausrtujacki wódz i taktyk Montecuccdi w 1664 roku określił zasady sztuki wojennej w następującym brzmieniu: Nie rozpraszać sił, rozwijać szybkość działania, aktywność i manewrowość. Prawie sto lat później marszałek francuski Maurycy Saski w 1751 roku sformułował zasady wojny manewrowej w których podkreślił: zaskoczenie, manewr, szybkość i zdecydowanie. Z kolei Suworow z żelazną konsekwencją realizował następujące zasady: niszczenie przeciwnika i natarcie bez względu na straty, posłuszeństwo woli dowódcy, głęboki manewr, ciągłość działań aż do odniesienia zwycięstwa. Cesarz Napoleon najczęściej stosował następujące zasady sztuki wojennej: ześrodkowanie sił i srodków do wykonania głównych zadań w określonym miejscu i czasie, zabezpieczenia linii operacyjnych, szybkość i zdecydowanie, zaskoczenie i manewr, prostota działania i jedność dowodzenia. Marszałek Foch uznawał tylko cztery zasady: ekonomię sił, swobodę działania, swobodę dysponowania siłami i ubezpieczenie.

Wszystkie z wymienionych zasad sformułowano i stosowano w praktyce dużo wcześniej. Bolesław Chrobry i Bolesław Krzywousty stosując strategię obronno-zaczepną wypracował takie zasady jak: zaskoczenie i fortel wojenny, manewr, skupienie sił do wykonanie głównego zadania, wycofanie po zadaniu ciosu przeciwnikowi. W XV-XVIII w polskiej sztuce wojennej wyraźnie kształtują się takie zasady jak: zaskoczenie, współdziałanie, manewr, koncentrowanie przeważających sił do pobicia rozdzielonych sił przeciwnika. Widzimy więc, że zasady sztuki wojennej znane były od zamierzchłych czasów i choć różnie były formułowane na przestrzeni dziejów, ich podstawowe przesłania przetrwały do współczesności. Jednak nie znajomość tych zasad i umiejętności ich teoretycznego interpretowania decydowała o sławnych zwycięstwach, lecz ich tworzenie i zastosowanie w odpowiednim miejscu i czasie w starciu z przeciwnikiem. Pamiętać jednocześnie należy, że podobne zasady może stosować przeciwnik. Dlatego na zwycięstwo większą szansę ma dowódca, który umiejętniej, bardziej celowo i z większym mistrzostwem zastosuje wybrane zasady, a jednocześnie konsekwentnie przeciwdziałać będzie ewentualnemu zastosowaniu podobnych zasad przez przeciwnika.

[Bruno Petrowicz Catalan]

Działania obronne na obszarze kraju

Jednym z najważniejszych zadań sił zbrojnych jest zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego dla państwa i jego obywateli. Decydującą rolę dla tej kwestii odgrywa system obrony państwa jako całości. Działanie systemu obronnego ma wymiar strategiczny. Skoro zaś strategia jest formą wykorzystania środków pozostałych w dyspozycji państwa dla osiągnięcia celów polityki bezpieczeństwa narodowego, to system obrony musi być zdolny do uruchomienia całości sił kraju w razie zagrożenia militarnego. Nasz Kraj nie należy do państw planujących agresję na sąsiadów. Musimy jednak liczyć się że może stać się on obiektem agresji.
W tych warunkach istotą przygotowań zbrojnych kraju staje się obrona która przybiera charakter obrony powszechnej i obejmuje wszystkie siły i środki własne dla zapewnienia skutecznych działań opartych o korzyści obronne własnego terytorium. Istotą przygotowań obronnych powinno być takie użycie środków politycznych i obronnych aby nie dopuścić do wybuchu wojny - należy odstraszyć potencjalnego agresora. Celem kierowania obronnością jest zapewnienie trwałego pokojowego bytu i rozwoju Narodu w niepodległym i suwerennym państwie w myśl starej rzymskiej maksymy : Si vis pacem, para belum - chcesz pokoju, przygotuj się do wojny.

Klasyk teorii wojskowości Carl Clausewitz ujmuje środki obrony następująco :
- Własne siły zbrojne które są podstawowym czynnikiem obrony.
- Obrona krajowa ( pospolite ruszenie).
- Twierdze i umocnienia (wykorzystanie i przygotowanie terytorium do obrony).
- Naród (czyli duch i wola walki oraz gotowość do wyrzeczeń).
- Sprzymierzeńcy.

Jak można zauważyć na ostatnim miejscu są wymienione sojusze ponieważ jest to ważny element, ale nie może on dominować nad kształtem całego systemu obronnego państwa. Należy zwrócić uwagę, iż niebezpieczne dla świadomości obronnej społeczeństwa są złudzenia, że sojusze w jakiś istotny sposób mogą zastąpić własne wysiłki w budowie narodowego systemu bezpieczeństwa.

[Bruno Petrowicz Catalan]

Obrona defensywna

Przygotowania obronne są ściśle związane z wyborem strategii obronnej. Analitycy wyróżniają następujące strategie obronne defensywne :
- Odwrotowo-wyczerpująca, polega na oddawaniu terenu za czas na przygotowania oraz doprowadzenie do rozciągnięcia linii komunikacyjnych i niewydolności systemu zaopatrzenia wrogich wojsk.
- Zaczepnego uprzedzenia, czyli wykonania uderzenia na przeciwnika przygotowującego się do agresji, strategia bardzo ryzykowna politycznie, ale bardzo skuteczna.
- Powszechnej (totalnej) obrony, czyli wykorzystania wszystkich dostępnych środków a także sposobów prowadzenia działań.
- Obrony granic, jej istotą jest dążność do powstrzymania agresora w obszarach przygranicznych.
Przy wyborze odpowiedniej strategii obronnej trzeba brać pod uwagę wiele czynników zaczynając od : analizy zagrożeń, analizy charakteru i etapów agresji zbrojnej i analizy współczesnego prowadzenia efektywnych działań obronnych.

Wyróżniamy kilka etapów agresji :
- Arak i opanowanie terytorium nadgranicznego (wybrzeży).
- Wtargnięcie wojsk nieprzyjacielskich w głąb atakowanego terytorium.
- Zajmowanie (opanowanie) terytorium obcego lub jego części.
- Utrzymanie terytorium obcego (okupacja).

Biorąc powyższe pod uwagę istotne są czynniki skutecznej obrony wynikające z wcześniejszych przygotowań :
1. Nie dać się zaskoczyć i zniszczyć w pierwszym uderzeniu.
2. Starać się zatrzymać wrogie wojska w pasie nadgranicznym
3. Posiadać siły i środki do manewru w miejscu gdzie nastąpiło przełamanie obrony i gotowych do przeciwuderzeń.
4. Przygotować obronę na całym terytorium państwa, przewidując wydzielenie sił do działań nieregularnych na terenie zajętym przez nieprzyjaciela (wojna partyzancka).

[Bruno Petrowicz Catalan]

Obrona ofensywna

Plan obrony ofensywnej powinien przewidywać trzy okresy prowadzenia obrony :
Pierwszy, to odpieranie uderzeń oraz utrzymanie ważnych rejonów i obiektów.
Drugi, to uporczywa obrona ważnych (kluczowych) rejonów i obiektów na kierunkach wtargnięcia przeciwnika. Podjęcie działań nieregularnych na masową skalę oraz wykonanie manewrów operacyjnych na kierunkach uderzenia nieprzyjaciela celem zatrzymania i osłabienia przeciwnika, oraz stworzenia warunków do kontruderzenia.
Trzeci, to wykonanie regularnych i nieregularnych uderzeń na zgrupowania przeciwnika celem przejęcia inicjatywy, rozbicie w wyparcie wojsk przeciwnika oraz odzyskanie utraconych terytoriów.

W sytuacji gdy w wyniku przeprowadzonych uderzeń przeciwnika obrona zostaje całkowicie rozbita a wojsko operacyjne sparaliżowane, wówczas główną formą obrony przed agresorem powinny być powszechne działania nieregularne (wojna partyzancka).

Jeśli chcemy obliczyć jaka ilość pododdziałów potrzebna jest do obrony danego rejonu (obszaru) musimy sięgnąć po orientacyjne normy obronne pamiętając, iż ewentualne potrzeby zależne są od specyfiki terenu. Dlatego uśredniając należy przyjąć, że:
1 dywizja broni rejonu o szerokości od 30 do 50 kilometrów oraz głębokości 15 -30 kilometrów z 2 - 4 pozycjami (liniami) obronnymi.
1 pułk, rejon od 10 do 15 kilometrów o głębokości 7 - 8 kilometrów z 1 - 2 pozycjami obronnymi.

Inaczej trzeba rozpatrywać ten problem kiedy many do czynienia z określonymi punktami oporu, np. miastami, bowiem obrona okrężna dużego miasta może wymagać kilku tysięcy żołnierzy (1 - 3 pułków), obrona ważnego obiektu to siły batalionu lub kąpani.

Niezbędnym czynnikiem obrony są siły rezerwy. Obecnie brakuje nam planu mobilizacyjnego rezerw, co należy uzupełnić. Plan mobilizacji rezerw winien obejmować :
- Sposób ogłaszania mobilizacji.
- Czas, miejsce i zakres jej przeprowadzania.
- Sposób wykorzystania pozyskanych sił i środków.
Punkty tworzenia sił z mobilizacji rezerw (pułków odwodowych) winny być usytuowane wewnątrz kraju. Jednostki te swa gotowość powinny osiągnąć w przeciągu 2-5 dni od ogłoszenia mobilizacji i stanowić bezpośredni odwód jednostek obrony pierwszej linii i naczelnego dowództwa.